انواع مرخصی در قانون اداره کار؛ مدیریت مانده مرخصی پرسنل در سامانه حضور و غیاب کسرا

کارگران چرخ‌های تولید یک کارخانه یا شرکت هستند. کار، کارگر و کارفرما سه قطب اصلی سازمان به حساب می‌آیند. کارگران برای کسب رفاه و زندگی بهتر، به دنبال کار می‌روند و کارفرمایان در ازای کار موظف به پرداخت حقوق مشخصی به کارگران هستند. کارفرمایان همواره تلاش دارند تا کارگران را با کمترین حقوق و بیشترین میزان بهره وری، برای کسب سود بیشتر استخدام کنند.

اما نکته‌ای که اهمیت دارد، این است که نیاز به نهاد نظام مند واسطه‌ای که عدالت را برقرار نماید، کاملا احساس می‌شد. قانون کار یکی از مهم‌ترین نهادهای واسطه‌ای میان کارفرمایان و کارگران به حساب می‌آید که توسط وزارت کار، تامین اجتماعی و رفاه تصویب شده است. بحث‌های متعددی در این قانون ارزیابی و بررسی می‌شود که یکی از مهم‌ترین مباحثی که در این بین وجود دارد، بحث مرخصی است. پیش از آنکه مطالبی درباره انواع مرخصی در قانون کار ارائه دهیم، بهتر است تا به صورت مختصر با مفهوم مرخصی آشنا شوید. با ما همراه باشید تا اطلاعات خود را در زمینه مرخصی و انواع آن و انواع مرخصی در قانون اداره کار؛ مدیریت مانده مرخصی پرسنل در سامانه حضور و غیاب کسرا افزایش دهید.

تعریف مرخصی در قانون کار

پیش از آشنایی با انواع مرخصی در قانون کار، بهتر است تعریف مختصری از مرخصی شرح دهیم. لازم به ذکر است که مفهوم مرخصی، در دسته موضوعاتی قرار می‌گیرد که نیازی به تعریف ندارد و بیشتر افراد با آن آشنایی دارند. مرخصی، یکی از حقوقی است که یک کارگر برای ترک کار، در روزهای غیر تعطیل دارد. هر فرد (کارگر) می‌تواند مطابق قانون کار، برای تعداد و روزهای معینی در محل کارش حاضر نشود. پس از آشنایی با تعریف مرخصی در قانون کار، بهتر است به معرفی انواع مرخصی در شرایط و موقعیت‌های مختلف بپردازیم.

انواع مرخصی کارمندان در سازمان‌ های مختلف

مرخصی یکی از حقوق قانونی کارمندان و کارگران است که علاوه بر خود فرد برای سازمان نیز مفید است؛ زیرا کارگران و کارمندان بعد از مرخصی با نیروی جسمی و فکری بهتری در محیط کار حاضر می‌شوند. مرخصی، می‌تواند باعث افزایش انگیزه در افراد و تجدید قوای آنان شود. امکان مرخصی به کارمندان و کارگران، به دلیل استراحت، رفع بیماری، تقویت حال روحی و جسمی و حوادث غیر منتظره فراهم شده است تا افراد بتوانند با آرامش خاطر بیشتری به امور شخصی و خانوادگی خود رسیدگی کنند.

 هر یک از انواع مرخصی در قانون کار، تحت شرایط خاص و ویژه‌ای قابل استفاده هستند و طبیعتا، زمان مخصوص به خود را دارا هستند. آگاهی کارمندان و کارگران از انواع و آثار استفاده از مرخصی، اهمیت بسیار زیادی دارد. مهم‌ترین انواع مرخصی کارمندان و کارگران در سازمان‌های دولتی شامل مرخصی استحقاقی یا سالیانه، مرخصی بدون حقوق، مرخصی استعلاجی، مرخصی ساعتی، مرخصی ازدواج، مرخصی زایمان، مرخصی استحقاقی سربازی می‌شود. در ادامه به بررسی هر کدام از آن‌ها می‌پردازیم.

مرخصی ماهانه طبق قانون کار (مرخصی استحقاقی قانون کار)

مرخصی ماهانه (سالیانه) یا همان مرخصی استحقاقی با حقوقی که باید به کارکنان پرداخت شود، بخشیده می‌شود. هر سازمان یا کارفرمایی ممکن است شیوه خاصی برای تعداد روز مرخصی استحقاقی کارمندان خود درنظر بگیرد و بقیه افراد نیز موظف اند تا از آن پیروی کنند و با کارفرما یا سازمان هماهنگی کنند.

هر کارمند یا کارگر در ماه 2.5 روز مرخصی دارد تا بتواند به امور شخصی و خانوادگی یا… خود رسیدگی کند. این مقدار در سال معادل 26 روز به عبارتی 192 می‌شود. این تعداد مرخصی، مرخصی استحقاقی نام دارد که چهار جمعه در ماه هم به آن اضافه می‌گردد. نکات بسیاری درباره مرخصی استحقاقی وجود دارد که ما برای آگاهی بیشتر شما در این زمینه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم. این موارد عبارتند از:

• کارگر اجازه دارد فقط 9 روز از مرخصی‌های خود را ذخیره کند.
• روز جمعه در ایام هفته، روز تعطیلی با مزد است و این قانون بر اساس ماده 62 لحاظ شده است.
• دیگر روزهای تعطیل در سال، از روزهای مرخصی سالانه کارگران محسوب نمی‌شود.
• اگر کارگر و کارفرما نتوانند برای زمان مرخصی استحقاقی به توافق برسند، بهتر است سراغ اداره کار و امور اجتماعی بروند.
• اگر کارگر دچار از کار افتادگی شود یا شرایط دیگری مانند فوت کارگر، بازنشستگی، تعطیلی کارگاه یا… باقی مرخصی استحقاقی استفاده نشده می‌بایست به کارگر یا ورثه آن پرداخته شود.

مرخصی استعلاجی کارگران در اداره کار

مرخصی استعلاجی یکی دیگر از انواع مرخصی‌های کارگران است که باید تایید سازمان تامین اجتماعی و اداره کار را اخذ کند. مرخصی استعلاجی یکی از انواع مرخصی‌های چالش برانگیز به حساب می‌آید. در مرخصی استعلاجی هیچ محدودیتی جهت گرفتن مرخصی تعیین نشده است و کارگران می‌بایست به میزانی که پزشک تشخیص دهد، استراحت کنند.

البته مرخصی استعلاجی نیز به دو نوع کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم می‌شود که در چارچوب قوانین تامین اجتماعی قرار می‌گیرد. مرخصی استعلاجی بهتر است توسط پزشکی تجویز شود که مورد تایید سازمان تامین اجتماعی و اداره کار باشد. در این صورت، مرخصی استعلاجی کارگر هم در سابقه کار و هم بازنشستگی کارگر محاسبه می‌شود و کارفرما موظف به پرداخت غرامت و حقوق فرد است.

یکی از نکاتی که بهتر است درباره مرخصی استعلاجی بدانید این است که سقف این مرخصی چهار ماه کامل بوده اما اگر بیماری سختی باشد، و تعداد روزهای این مرخصی به یک سال برسد، قانون مرخصی استعلاجی کارگر را بازنشسته می‌کند. در مرخصی استعلاجی، قرارداد کارگر شسکته نمی‌شود و فرد می‌تواند بعد از سپری کردن مرخصی استعلاجی خود که توسط پزشک معالج تعیین می‌شود، به کار خود برگردد.

مرخصی ساعتی در قانون کار

بهتر است قبل از بررسی قوانین و جزئیات مرخصی ساعتی به این نکته اشاره کنیم که مرخصی ساعتی، از میزان مرخصی استحقاقی کم می‌شود و هر فردی می‌تواند بنا به قوانین حاکم در سازمان یا قوانینی که توسط کارفرما وضع می‌شود، درخواست مرخصی ساعتی نماید.

در بعضی از شرکت‌ها و سازمان‌ها، دو ساعت و در سازمان دیگری هر فرد مجاز به درخواست پنج تا شش ساعت مرخصی در طول روز است. اگر مجموع مرخصی‌های شما در یک روز به هشت ساعت برسد، یک روز مرخصی استحقاقی به حساب می‌آید.

یکی دیگر از قوانین مرخصی ساعتی این است که اگر افراد موظف باشند تا ساعات کاری روز پنجشنبه را در طول هفته جبران کنند و به صورت توافقی پنجشنبه‌ها سر کار نروند، استفاده از مرخصی اسحقاقی نباید بیشتر از مجموع ساعات کاری موظفی باشد. اگر مقدار مرخصی ساعتی فرد بیشتر از کل مرخصی استحقاقی کار در طول یک ماهش باشد، حکم مرخصی بدون حقوق و در نتیجه کسر از حقوق انجام می‌شود.

مرخصی بدون حقوق کارمندان

مرخصی بدون حقوق یکی از انواع مختلف مرخصی است. حداکثر زمان استفاده از این نوع مرخصی، دو سال در نظر گرفته می‌شود. هنگامی که فرد مرخصی بدون حقوق می‌رود، به این معنا است که فرد در این مدت هیچ حق و مزایای ندارد و همچنین شامل بیمه هم نمی‌شود. اگر فرد از مرخصی بدون حقوق استفاده کند، جزو سوابق کاریش به حساب نمی‌آید و بعد از رسیدن به یک توافق کتبی که میان کارمند و کارفرما صورت می‌گیرد، قرارداد از حالت تعویق خارج شده و فرد می‌تواند دوباره به فعالیت خودش ادامه دهد.

مرخصی ازدواج کارمندان

بر اساس ماده 73، کلیه کارگران و کارمندان می‌توانند از سه روز مرخصی با حقوق برای شرایطی مانند ازدواج، فوت همسر، پدر و مادر یا فرزندان استفاده کند که به آن مرخصی ازدواج یا مرخصی فوت اقوام و فامیل درجه می‌گویند. مرخصی ازدواج یا فوت اقوام درجه یک با مرخصی استحقاقی تفاوت دارد و به صورت جداگانه محاسبه می‌شود. مرخصی ازدواج یا مرخصی فوت اقوام درجه یک را نمی‌توان به زمان دیگری مولکول کرد و در زمان دیگری از آن استفاده نمود.

مرخصی زایمان در قانون کار

بر اساس قانون تنظیم خانواده و جمعیت، زنان شاغل که در بخش‌های دولتی مشغول به کار هستند به مدت نه ماه کامل، مرخصی زایمان تامین اجتماعی دارند. به زنان شاغل دو هفته مرخصی اجباری با مزد داده می‌شود به علاوه، بعد از بدو تولد نوزاد نیز مرخصی‌های استحقاقی نیز به آن‌ها بخشیده می‌شود. مرخصی زایمان تامین اجتماعی در سازمان‌های دولتی نه ماه است و ممکن است این مرخصی در شرکت‌های خصوصی تنها شش ماه باشد.

در مرخصی زایمان، سازمان وظیفه دارد تا به بیمه غرامت پرداخت کرده و همچنین مرخصی زایمان تامین اجتماعی را جزو سوابق کاری خانم، محاسبه نماید. زن بعد از اتمام مرخصی زایمان تامین اجتماعی خود می‌تواند بر اساس ماده 75 قانون کار، به فعالیت سابق خود ادامه دهد. یکی از نکات مهمی که دانستن آن برای بانوان شاغل اهمیت دارد این است که اگر دارای سابقه 60 روزه پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی نباشید، امکان استفاده از مرخصی زایمان تامین اجتماعی را نخواهید داشت.

مرخصی استحقاقی سربازی

در جریان مرخصی استحقاقی برای دوران سربازی تبصره‌های گوناگونی وجود دارد. میزان مرخصی استحقاقی برای سربازان سی روز در سال معادل دو روز در ماه تعیین شده است. سربازانی که در شرایط آب و هوایی بد یا مناطق محروم مشغول خدمت هستند، شامل 30 تا 40 روز مرخصی می‌شوند. در ادامه به چند مورد از تبصره‌های موجود در این زمینه اشاره خواهیم کرد:

• تبصره شماره یک: مدت مرخصی استحقاقی سربازی برای سربازانی که در مناطق محروم یا آب و هوایی بد خدمت می‌کنند، شش روز بیشتر است.
• تبصره شماره دو: روزهای تعطیل از مرخصی استحقاقی سربازان نیست. اگر سرباز در محل کار حاضر نشود، برای او غیبت در نظر گرفته می‌شود.
• تبصره شماره سه: یکی از شرایطی که جزو مرخصی استحقاقی سربازان در نظر گرفته نمی‌شود، مدت زمان مشخص شده برای مرخصی پایان دوره آموزشی است.

تعریف مانده مرخصی و نحوه محاسبه مانده مرخصی

نحوه محاسبه مانده مرخصی یکی از مواردی ضروری است که دانستن آن برای افراد شاغل، حائز اهمیت است. هر کدام از انواع مرخصی‌ها شرایط و ضوابط مخصوص به خودشان را دارند که لازم است برای هر کدام از آن‌ها فرمول محاسبه‌ای متفاوتی را در نظر بگیرید. دانستن مقدار مرخصی هر کدام از انواع مرخصی به شما کمک می‌کند.

مرخصی استحقاقی برای کارهای سخت پنج هفته، برای کارگاهی که کمتر از 10 نفر نیرو و کارکن دارد 21 روز مرخصی استحقاقی و برای کارگران فصلی بر اساس ماه‌های کارکردشان محاسبه می‌شود. مرخصی ازدواج شامل سه روز، مرخصی زایمان نه ماه، مرخصی فوت همسر، والدین یا فرزندان سه روز، مرخصی بدون حقوق حداکثر یک ماه در سال و مرخصی حج در مدت کار یک ماه می‌شود.

مانده مرخصی چیست؟

مانده مرخصی یا کاردکس از ویژگی‌هایی است که هر نرم افزار حضور و غیابی باید داشته باشد. هر چند محاسبه دستی مانده مرخصی به سختی محاسبات حقوق نیست اما می تواند کاری زمانگیر و پردردسر باشد. بخصوص برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهایی که پرسنل زیادی دارند. آنچه یک سامانه حضور وغیاب را متمایز می‌کند منعطف بودن آن است. خاصیت انعطاف این نرم افزار به کاربر اجازه می‌دهد انواع و اقسام مرخصی را تعریف کرده و قوانین سازمانی مختلف را در آن پیاده‌سازی کند.

قوانین مربوط به مرخصی و انواع آن در همه‌ی سازمان‌ها یکسان نیست. در برخی سازمان‌ها علاوه بر مرخصی استحقاقی که به همه پرسنل تعلق می‌گیرد مرخصی‌های دیگری مانند مرخصی حق شیر، جانبازی، کاردکس سابقه کاری و … وجود دارد. مدیریت کاردکس در اتوماسیون حضور و غیاب  باید به‌گونه‌ای باشد که تمام نیازهای مدیران را در این زمینه پوشش دهد.

نوع مرخصی در سامانه حضور وغیاب کسرا

در بعضی سازمان‌ها پرسنل و در برخی، مدیران تعیین کننده نوع مرخصی هستند. در نرم افزار تحت وب حضور و غیاب کسرا مدیران منابع انسانی و صاحبان کسب‌وکارها می‌توانند تعیین نوع مرخصی را خود بر عهده گیرند یا اینکه اجازه دهند خود پرسنل تعیین‌کننده‌ی نوع مرخصی خود باشند.

اعطای مرخصی در سامانه حضور وغیاب کسری

چگونگی اعطای مرخصی به مدیر سازمان مربوط می‌شود. در سامانه حضور و غیاب کسرا اعطای مرخصی به سه صورت ماهانه، روزانه و سالانه قابلیت تعریف دارد. مدیران و صاحبان کسب‌وکارها می‌توانند نحوه اعطا را بر اساس قوانین سازمانی خود به سه صورت ذکر شده؛ مشخص کنند. برای مثال برای کارمندان ماهیانه دو و نیم روز مرخصی در نظر بگیرند یا اینکه اعطای مرخصی را سالیانه قرار دهند. به این ترتیب کارمند مشخصی که قرارداد یک‌ساله با سازمان دارد؛ در طی یک سال ۳۰ روز مرخصی به آن تعلق می‌گیرد که در پایان سال به وی اعطا می‌شود. حالت سوم نحوه اعطای روزانه است که هر روز ۲۰ دقیقه مرخصی به فرد داده شود و فرد می‌تواند روزانه از این بیست دقیقه مرخصی خود استفاده کند یا اینکه آن‌ها را در کاردکس خود نگه دارد و یکجا استفاده کند.

پارامترهای ویژه مانده مرخصی در سامانه حضور وغیاب کسرا

پارامترهای ویژه مانده مرخصی در سامانه حضور وغیاب کسرا

قابلیت محاسبه در لحظه میزان مانده مرخصی به صورت آنلاین (محاسبه آنلاین مانده مرخصی)

 در نرم افزار حضور و غیاب تحت وب کسرا می‌توان در لحظه میزان مرخصی پرسنل را محاسبه کنیم. با این نرم افزار نیازی به گذر ۲۴ ساعت یا یک هفته از کارکرد شخص نیست بلکه فرد می‌تواند به صورت لحظه‌ای و آنلاین در کارتابل خود مانده مرخصی خود را مشاهده کند.

قابلیت گزارش گیری مانده مرخصی در کسرا

یکی از مزیت‌هایی که سامانه حضور وغیاب کسرا دارد قابلیت گزارش‌گیری میزان مانده مرخصی برای پرسنل و هم‌چنین مدیران است. فرض کنید بین کارمند و مدیر در مورد میزان مانده مرخصی اختلاف نظر وجود دارد. گزارشی که از کاردکس فرد گرفته می‌شود تعداد روزهای مرخصی را با تمام جزییات نشان می‌دهد این گزارش در واقع مانند یک صورتحساب ریز بانکی است که به پرسنل و مدیران میزان افزایش مرخصی‌ها و کاهش آن‌ها و اینکه در کدام روزها و چند ساعت به مرخصی رفته است را نشان می‌دهد.

موتورهای کاردکس سامانه حضور وغیاب کسرا

موتور قوانین ساز

با این موتور می‌توان انواع مرخصی و قوانین مربوط به چگونگی اعطای آن به پرسنل را تعیین کرد. برای نمونه یکی از این قوانین می‌تواند میزان مرخصی افراد در ماه باشد. به این ترتیب که در نرم افزار برای میزان مرخصی سقف و کف قرار داده شود که حداقل مرخصی و حداکثر مرخصی که فرد می‌تواند در ماه برود چند روز است. قانون دیگری که می‌توان تعریف کرد مراحلی است که پرسنل برای تایید درخواست مجوز خود باید طی کنند.

موتور گزارش ساز برای راحتی نحوه محاسبه مانده مرخصی

این موتور به مدیر امکان گزارش گیری مانده مرخصی پرسنل در سامانه حضور وغیاب کسرا را با تمام جزییات می‌دهد. مدیر می‌تواند با این قابلیت، گزارش کاملی از میزان مرخصی پرسنل، در تاریخ مشخصی را بگیرد و بر اساس آن تصمیم‌گیری کرده و میزان کارایی پرسنل را متوجه شود.

چگونه انواع مرخصی و مانده مرخصی پرسنل در سامانه حضور و غیاب کسرا مدیریت می شود؟

موتور گردش کار

موتور گردش کار موتور دیگر مانده مرخصی یا کاردکس سامانه حضور وغیاب کسرا است که مشخص کننده مراحل تایید مجوزهای پرسنل است. به طور خلاصه ویژگی‌ها و قابلیت‌های مختلف مانده مرخصی یا کاردکس در نرم افزار حضور و غیاب کسرا شامل موارد زیر می‌شود:

• تعریف انواع کاردکس های مورد نیاز سازمان مانند کاردکس مانده مرخصی، استراحت به جای اضافه کار و …

• قابلیت تعریف انواع آیتم‌های قانونی و کارکردی افزاینده و کاهنده به کاردکس
• تعریف انواع دوره‌های کاردکس های متفاوت
• قابلیت تعریف انواع روش‌های اعطا و کسر از کاردکس به صورت روزانه، ماهانه، ابتدای دوره و انتهای دوره
• قابلیت تعریف انواع فرمول‌های اعطای به کاردکس
• قابلیت تعریف قوانین بستن یک دوره کاردکس و انتقال مانده به دوره بعد
• قابلیت برقراری رابطه بین مانده یک کاردکس و ثبت مجوزهایی خاص
• قابلیت مشاهده و کنترل کاردکس توسط پرسنل و مدیران با نمایش تمامی جزییات