مهارت کوچینگ چیست و چرا باید درباره ی آن بدانیم؟

کوچ یا کوچینگ (coaching) را بسیاری با توجه به معنی لاتین آن به معنی مربیگری می شناسند. اما تعریف کوچینگ و اینکه کوچینگ چیست به صورت تخصصی بسیار فراتر از صرفا مربیگری است. اگر بخواهیم یک تعریف ساده و قابل فهم برای کوچینگ در نظر بگیریم می توان آن را به عنوان مربیگری با هدف توسعه بیان کرد. برخلاف آنچه کوچینگ را در نظر عامه مردم فقط مختص به مدیران یا افراد با سمت های بالای سازمانی می دانند، کوچینگ یا مربیگری می تواند راه گشای بسیاری از مشکلات مردم در تمام امور زندگی باشد.

به عنوان مثال همه ما در طول زندگی برای انجام کارهای مهم و تصمیمات بزرگ نیاز به افرادی داشته ایم که بتوانند علاوه بر راهنمایی درباره آن تصمیم خاص، به ما بازخورد نیز بدهند. یا به عنوان مدیر یک سازمان ممکن است شرکت شما به نقطه ای برسد که رشد در آن کند یا متوقف شود در این شرایط مدیر یا مدیران شرکت باید به دنبال راهی برای عبور از این محدودیت ها باشد. این نقطه دقیقا جایی است که نیاز به کوچ احساس می شود. همه این دلایل نیاز به کوچ و کوچینگ را برای همه اقشار جامعه بیش از پیش نمایان می سازد. شاید به همین دلیل است که مقوله مربی گری این روزها در بین اقشار مختلف جامعه بسیار پرطرفدار شده است. اگر علاقه مندید درباره ی این موضوع بیشتر بدانید پیشنهاد میکنیم کتاب عادات کوچینگ اثر مایکل بونگی استانیر را حتما مطالعه کنید.

کتاب عادات کوچینگ اثر مایکل بونگی استانیر

4 تعریف متفاوت از کوچینگ

برای مربیگری تعاریف متعددی وجود دارد چرا که کوچ می تواند در ابعاد مختلفی از زندگی انسان ها یاری رسان آنها باشد. اما به طور خلاصه می توان 4 تعریف فوق را برای مربیگری در نظر گرفت:

تعریف اول: کمک به انسان ها برای داشتن زندگی بهتر و سالم تر

یکی از مهم ترین تعاریف مربی گری کمک به انسان ها برای داشتن زندگی بهتر و سالم تر است. در واقع مربی به شما کمک می کند دید مثبت تری به زندگی داشته باشید و از تفکرات منفی دوری کنید. تمرکز بر نقاط قوت و توانایی ها دقیقا نقطه ای است که کوچ شما را هدایت می کند. کوچ نه تنها راهنمای شما در ادامه مسیرتان است بلکه در تمام مسیر فعالیت های شما را ارزیابی و به شما بازخورد می دهد.

تعریف دوم: شناخت توانایی ها برای رسیدن به اهداف

 تعریف دیگر این است که افراد بتوانند توانایی خود را سریعتر شناخته و با کمک کوچ راحتتر به اهداف خود برسند. در واقع کوچ به جای ماهی دادن به افراد ماهیگیری را به آنها آموزش می دهد. افراد با تمرین تسهیلگری و تمرکز عمیق بر اهداف خود تلاش می کند بهترین عملکرد را داشته باشد.

تعریف سوم: ارتقاء رابطه گفتگو محور

کوچینگ یا مربیگری به هیچ عنوان به معنی نصیحت یا توصیه کردن نیست. رابطه کوچ با افراد بصورت گفتگو است. کوچ مستقیما راه موفقیت را به شما نشان نمی دهد بلکه با توجه به قابلیت ها، دانش و توانایی هایتان، شما را برای ادامه مسیر راهنمایی می کند. در طول این مسیر نظرات و فعالیت های شما نیز اهمیت زیادی دارد. در واقع با کمک مربی شما به این واقعیت دست پیدا می کنید که بدون تلاش خودتتان هیچ تغییر و موفقیتی اتفاق نمی افتد.

تعریف چهارم: هنر تسهیل عملکرد، افزایش یادگیری و توسعه دیگری

شاید این تعریف را بتوان به عنوان جامع ترین تعریف از کوچینگ در نظر گرفت. در این تعریف وظایف و شرح کار کوچ به خوبی بیان شده است. فردی که به شما کمک می کند تا شیوه های یادگیری موثر را بیاموزید و به راحتی عملکرد خود را گسترش دهید.

آیا کوچینگ انواع مختلفی دارد؟

اگر بخواهیم به صورت تخصصی وارد این حوزه شویم احتمالا با شاخه ها و زیر مجموعه های بسیار زیادی روبرو خواهیم شد. چرا که افرادی که وارد حوزه مربیگری شده اند و به صورت تخصصی مشغول به فعالیت در این زمینه هستند انواع بسیار زیادی را برای کوچینگ تعریف می کنند. اما این تعاریف در نگاه همه افراد درگیر در این حوزه مشابه هم نیست و به همین دلیل هیچگاه نمی توان فهرست دقیقی از تمام تخصص های کوچینگ تهیه کرد. با این حال چند گرایش تخصصی در حوزه کوچینگ وجود دارد که بسیاری از منابع به آنها اشاره کرده اند. در ادامه به بررسی این موارد می پردازیم:

کوچینگ مدیران اجرایی یا Executive Coaching

همانطور که از اسم این نوع از کوچینگ مشخص است، مدیران اجرایی در سطح ارشد یا میانی در سازمان ها مخاطبان اصلی این گروه هستند. وظیفه کوچ برای این گروه از افراد این است که عملکرد آنها را با استفاده از دانش و ابزارهای کوچینگ که در اختیار دارد بهبود ببخشد. گرچه اینکه کوچینگ مناسب همه ی افراد فعال در این گروه شغلی است یا نه کاملا بستگی به روحیه مدیران و میزان پذیرش آنها از مقوله کوچینگ دارد. مدیرانی که قصد بهبود در عملکرد حرفه ای خود را دارند و خواهان افزایش رضایت شغلی خود هستند احتمالا بهترین گزینه برای استفاده از کوچینگ مدیران اجرایی هستند.

کوچینگ رهبری یا Leadership Coaching

کوچینگ رهبری بر ماهیت رهبری تمرکز دارد. به این معنی که با شناسایی نقاط ضعف و قدرت رهبر، مهارت های نرم او و سایر ویژگی هایی که یک رهبر به آن نیاز دارد اقدام به هدایت او به سمت اهداف رهبری می کند. کوچ رهبری باید موقعیت های مثبت و منفی افراد را کاملا درک کرده و به آنها در راستای پیشبرد اهداف رهبری کمک کند تا بتوانند به رهبرانی موفق تبدیل شوند. کوچ رهبری مراجعین خود را طوری هدایت می کند که بتوانند پرسش های مناسبی مطرح کرده و ضمن ارتقاء مهارت گفتگو به حل مسائل آنان بپردازد. یکی از مهمترین دلایلی که رهبران به کوچ نیاز پیدا می کند در مواقع بحران های زودگذر یا نبود انگیزه در تیم و اعضای آن است.

کوچینگ فروش یا Sales Coaching

تیم فروش در تمام سازمان ها یکی از مهمترین بخش های آن سازمان است. به همین دلیل چیدن یک تیم فروش موفق و مدیریت آن یکی از وظایف مهم مدیران در هر سازمانی است. کوچینگ فروش با بررسی مراحل قیف فروش و تحلیل آن به ارتقاء وضعیت فروش شرکت کمک می کند. کوچ قادر است با بکارگیری تکنیک های مربیگری و افزایش مهارت های ارتباطی در تیم فروش باعث رشد چشمگیر آمار فروش شرکت ها شود.

کوچینگ کسب و کار یا  Business Coaching

کوچینگ کسب و کار یا بیزینس کوچینگ یکی از معروف ترین انواع مربیگری است که در سال های اخیر بسیار مورد توجه صاحبین کسب و کارها قرار گرفته است. گرچه بسیاری از متخصصین این نوع را مشابه کوچینگ مدیران اجرایی می دانند اما مهمترین تفاوت این نوع از coaching با سایر انواع در دید کلی آن به کسب و کارهاست. به این معنی که هر نوع فعالیت کوچ در زمینه کسب و کار را میتوان کوچینگ کسب و کار نامید.

مدیر در نقش کوچ یا  Manager as Coach

در این نوع از مربی گری مدیر به عنوان مدرس در سازمان ایفای نقش می کند. البته این به این معنی نیست که مدیر برای تمام افراد سازمان نقش کوچ را ایفا می کند بلکه تنها تعدادی از مدیران اجرایی یا میانی خود را برای این کار انتخاب می کند. درباره این موضوع کتاب های زیادی وجود دارد که از جمله این کتاب ها می توان به کتاب مدیر در نقش کوچ اثر جنی راجرز اشاره کرد.

کتاب مدیر در نقش کوچ اثر جنی راجرز

کوچینگ سلامت یا  Health Coaching

مربی گری سلامت یکی از جدیدترین انواع کوچینگ است که در حوزه سلامت افراد در جامعه فعالیت می کند. مهمترین هدف کوچینگ سلامت، اطلاع رسانی و ارتقاء دانش افراد در زمینه حفظ سلامت است. در نظر بسیاری از افراد جامعه حفظ سلامت تنها به معنی سلامت فیزیکی است در حالی که یکی از دغدغه های بزرگ جوامع مدرن موضوع سلامت روان است. شاید بتوان گفت مهمترین وظیفه معلم سلامت، ارتقاء دانش افراد جامعه درباره سلامت روان و ارائه روش هایی برای بهبود آن است. برای درک بیشتر این موضوع خواندن مقاله تجربه پزشکان از کوچینگ سلامت در شرق انگلستان را به شما پیشنهاد می کنیم.

کوچینگ سبک زندگی یا Life Coaching

معنی و مفهوم لایف کوچینگ یا کوچینگ زندگی را شاید بتوان به راحتی از عنوان آن درک کرد. در واقع هر کوچینگی که خارج از فضای کسب و کار باشد لایف کوچینگ تلقی می شود. در این از کوچینگ، هدف coach بررسی کیفیت زندگی افراد با توجه به تجربه های آنها در طول زندگی است و تلاش می کند به پیشرفت و افزایش کیفیت زندگی مراجع کمک کند.

5 مهارت کوچینگ که هر مدیری باید آنها را بداند!

1-شنونده خوبی بودن

مهارت شنیدن فعال از جمله مهارت هایی است که این روزها در ملاحث مختلف زیاد شنیده می شود. شنونده فعال بودن به این معنی است که شما علاوه بر شنیدن صحبت های طرف مقابل توانایی درک و فهم عمیق سخنان وی را داشته باشید و بتوانید با حلاجی آنها راه حل یا پیشنهادات مفیدی را به افراد به عنوان کوچ ارائه دهید.

2-مهارت سوال پرسیدن

سوال پرسیدن یا بهتر است بگوییم سوال مناسب پرسیدن از دیگر مهارت های یک کوچ موفق است. چرا که پرسش های مناسب و به جا می تواند شما را در یافتن پاسخ مورد نظر بسیار کمک کند. همچنین یکی از روش های مناسب برای شناخت افراد و درک چالش های آنها پرسیدن سوال هایی است که سریع ترین و در عین حال بهترین اطلاعات را در اختیار شما قرار دهد.

3-توانایی همدلی به جای همدردی

یکی از مهارت هایی که هر فرد باید در خود تقویت کند مهارت همدلی است. مهارت همدلی به زبان ساده به معنی خود را جای دیگری گذاشتن است. زمانی می توانید نسبت به احساسات دیگران واکنش مناسبی داشته باشید که خود را جای او قرار داده و از زاویه دید او به رخدادها نگاه کنید.

4-قضاوت گر نباشید

شاید بتوان گفت یکی از مهمترین فاکتورهای اخلاقی برای یک کوچ داشتن ذهنی باز و بدون تعصب در مواجهه با مراجعین است. منظور از قضاوت گر نبودن این است که بتوانید بدون جبهه گرفتن در مقابل نظرات و اعتقادات دیگران به سخنان آنها خوب گوش داده و بهرین بازخورد را به آنها بدهید.

5-توانایی تمرکز بر موضوع مورد بحث

کوچ باید تسلط و تمرکز کافی بر روی موضوع مورد بحث با مراجع را داشته باشد. در واقع او باید بتواند بدون منحرف شدن از موضوع اصلی با طرح سوال ها یا راهکارهای هدفمند به هدایت هرچه بهتر مراجع و ارائه راه حل های مناسب بپردازد.

کوچینگ و اهمیت آن برای جوامع

حتما تا اینجای مقاله متوجه اهمیت این موضوع برای اقشار مختلف جامعه شده اید. با توجه به گستردگی انواع coaching می توان با اطمینان گفت این فرآیند توانسته باعث موفقیت بسیاری از افراد چه در زندگی شخصی و چه در کسب و کار آنها شود. گرچه برخی از فعالیت های افراد غیر متخصص در این زمینه ممکن است بسیاری را نسبت به مقوله کوچینگ و فواید آن دلسرد کرده باشد، اما نمی توان از اثر مثبت آن بر جامعه چشم پوشی کرد. در ادامه به برخی از دستاوردهایی که در نتیجه فعالیت های کوچینگ بدست آمده اند اشاره شده است:

افزایش اعتماد رهبر به پیروان خود، ارتقائ سلامت، افزایش و بهیود کیفیت ارتباطات، افزایش بهره وری در کارها، بالابردن خوداگاهی در افراد، افزایش توانایی در مدیریت استرس، افزایش تاب آوری و تحمل شرایط دشوار، افزایش عملکرد شغلی، افزایش انعطاف پذیری در مواجهه با شرایط مختلف و بسیاری موارد دیگر از جمله دستاوردهای کوچینگ هستند.

کوچینگ و اهمیت آن برای جوامع

کوچینگ چه فرآیندی دارد؟

از آنجایی که کوچینگ یک عملیات هدفمند است کوچ باید قبل از شروع کار خود اهداف مراجع را به خوبی شناخته و اطلاعات لازم برای انجام فرآیند کوچینگ را کسب کند. فرآیند کوچینگ مانند یک سفر است که به مراجع در تمام طول مسیر راهنمایی های لازم را می رساند تا بتواند به مقصد مورد نظر برسد. فردی که میخواهد از کمک معلم بهره ببرد باید اهدافی برای خود مشخص کند که دارای ویژگی های زیر باشد:

• صریح و مشخص (Specific)
• قابل سنجش (Measurable)
• دست یافتنی (Achievable)
• واقع‌گرایانه (Realistic)
• دارای چهارچوب زمانی مشخص (Timely)

به اهدافی که دارای ویژگی های فوق هستند به اختصار اهداف SMART نیز گفته می شود. مراجع با مشخص کردن اهداف خود، واقعیت های موجود در مسیر رسیدن به این اهداف را بهتر درک کرده و همچنین به کوچ کمک می کند تا به شکلی صریح و واقع گرایانه به تصمیم گیری درباره نحوه ادامه مسیر بپردازد.

تفاوت کوچینگ و منتورینگ

شاید در نگاه اول اینطور به نظر برسد که coach و mentor مشابه یکدیگر هستند و عملا تفاوتی باهم ندارند. هر چند مهارت هایی که برای کوچینگ و منتورینگ بسیار شبیه یکدیگر هستند اما تفاوت آنها در نحوه انجام کار و نتایج آن مشخص می شود. برای درک بهتر این موضوع عمده تفاوت هایی که بین این دو مقوله وجود دارد را در لیست فوق برای شما آورده ایم:

اولین تفاوت:

• کوچ تمرکز بر روی توسعه و افزایش عملکرد و پتانسیل افراد دارد.
• منتور بر توسعه حرفه ای افراد یا کسب و کارها تمرکز دارد.

دومین تفاوت:

• هدف مدرس تمرکز بر وضعیت حال حاضر مراجع است.
• منتور اهداف بلند مدت تری برای شما به عنوان فرد یا سازمان در نظر دارد.

سومین تفاوت:

• مربی و مراجع در موقعیتی برابر به کار گروهی می پردازند. در واقع کوچ نیازی به تجربه مستقیم نقش مشتری ندارد.
• مشاور تجربه بیشتری نسبت به مشتری دارد و این تجارب را در اختیار افراد جوان تر و کم تجربه تر قرار می دهد.

چهارمین تفاوت:

• کوچینگ اساسا یک فرآیند غیر دستوری است و از قوانین سخت و پیچیده پیروی نمی کند.
• منتورینگ معمولا بیشتر دستوری است و در انتقال تجربه و پیشنهادات تخصصی به افراد کمک می کند.

پنجمین تفاوت:

• نسبت گفتگو بین مربی و مراجع 20/80 است. یعنی مراجع می تواند گفتگوی بیشتری با مربی خود داشته باشد.
• در حالی که نسبت گفتگو بین منتور و مراجع به سختی چیزی در حدود 40/60 است.

ششمین تفاوت:

• جلسات ساختار یافته در کوچینگ کوتاه مدت است و تقریبا هر ماه یکبار انجام می شود.
• این در حالیست که جلسات یاری دهنده می تواند برای مدت طولانی ادامه پیدا کند. برای مثال جلسات پیرامون موضوعی مشخص ممکن است شش ماه بطول بینجامد.

تفاوت های فوق نشان می دهد معلم و مشاور فعالیت های کاملا متفاوتی با یکدیگر دارند که این روند بر نتیجه کارها نیز اثر می گذارد. به منظور فهم بیشتر این موضوع پیشنهاد میکنیم حتما به مقاله کوچینگ و منتورینگ که در سایت معتبر نیچر (nature) منتشر شده است، مراجعه کنید.

تفاوت های کوچینگ و منتورینگ

کوچ یا منتور؟ کدامیک را انتخاب کنیم؟

بعد از خواندن تفاوت های مربی گری و مشاوره احتمالا این سوال در ذهن شما نقش بسته است که در نهایت کدامیک برای ما مناسب تر است و باید برای پیشبرد اهداف خود انتخاب کنیم. در ابتدا باید بدانید که مبحث کوچینگ و منتورینگ موضوعات بسیار جدیدی در عصر حاضر هستند و شاید نیاز باشد برای درک عمیق این موضوع مطالعه بیشتری انجام دهید. با این حال در ادامه این مقاله سعی کرده ایم با تشریح بیشتر تفاوت های coach و mentor راه انتخاب را برای شما آسان تر کنیم.

5 دلیلی که شما به کوچ نیاز دارید:

1. اگر زندگی، شغل، حرفه و یا روابط شما در حال حاضر به خوبی پیش می رود اما نیاز دارید که موقیعت خود را در یک یا همه ی این موارد ارتقاء دهید. در این شرایط coach به عنوان یک راهنما به شما کمک می کند تا در کنار هم بتوانید راه حلی مناسب برای رسیدن به اهداف خود پیدا کنید.
2. تصمیم دارید یک تغییر بزرگ در زندگی، شغل، روابط یا … ایجاد کنید. از آنجایی که همیشه تغییرات، چالش های بزرگی برای انسان ها ایجاد می کنند احتمالا در این زمان نیاز به شخصی دارید که با ایجاد امید و اعتماد بنفس در شما در ادامه این راه پر پیچ و خم همراه و راهنمای شما باشد.
3. میخواهید درآمد خود را افزایش دهید. معمولا زمانی که درباره افزایش درآمد صحبت می شود ذهن ما به سمت شروع یک کسب و کار جدید یا یافتن راهکارهایی برای تقویت بیزینس فعلی می رود. در حالی که قبل از رسیدن به درآمد بالا باید ذهن خود را برای پذیرش ثروت زیاد آماده کنیم که در اصطلاح به آن ذهن ثروتمند می گویند. مربی به افراد کمک می کند تا ابتدا بلوک های ذهنی خود را برای رسیدن به درآمد بالا بردشته و با افزایش مهارت های تخصصی و ایجاد دایره ارتباطات با افراد موفق به اهداف خود دست پیدا کنند.
4. حاضر شده اید روی خودتان سرمایه گذاری کنید. حتما این نکته را بارها شنیده اید که برای رسیدن به موفقیت ابتدا باید روی خودتان سرمایه گذاری کنید. قبل از سرمایه گذاری روی خودتان ابتدا از خودتان بپرسید آیا آمادگی لازم برای تلاش مستمر و ریسک پذیری و زمان لازم برای رسیدن به این مورد را دارید؟ آیا آرزوهای بزرگی در سر دارید یا شرایط حال حاضر خود را مطلوب می دانید؟ اگر در کنار خود مربی مناسبی دارید آیا شجاعت قدم گذاشتن در راه رسیدن به آرزوهایتان را دارید؟ اگر پاسخ شما مثبت است پس حتما نیاز دارید کوچ مناسبی در کنار خود داشته باشید.
5. قصد دارید اطرافیان خود را تغییر دهید. شاید این مسئله برای شما هم پیش آمده باشد که احساس کنید دوستان و اطرافیانتان آن افرادی نیستند که شما همیشه می خواستید با آنها در ارتباط باشید. در واقع آنها با استانداردهای شما فاصله زیادی دارند. coach به شما کمک می کند با ارتقاء مهارت های نرم و همچنین تعیین استانداردهای جدید دایره روابط خود را به سمت دلخواهتان پیش ببرید.

5 دلیل برای اینکه چرا وجود منتور برای شما حیاتی است:

1. پیشرفت حرفه ای شما منوط به حضور mentor است. او به شما کمک می کند تا با حفظ تمرکز بر کارتان، افزایش اعتماد بنفس و گسترش شبکه سازی به اهدافتان دستیابی پیدا کنید. داشتن mentor شما را تشویق به کشف خود کرده و کمک می کند تا به رشد خود ادامه دهید. با توجه به بازخوردهای منتور رشد حرفه ای و شخصی شما با سرعت بیشتری امکان پذیر است.
2. منتور شما را برای رسیدن به اهدافتان مسئول می داند. قدم اول برای موفقیت مشخص کردن هدف است. با تعیین اهداف و ایجاد گام های کوچکتر برای رسیدن به آن، مربی راه رسیدن به هدف و پیشرفت را برای شما روشن می سازد. همچنین منتور تلاش می کند تا انگیزه لازم برای تلاش کردن و ادامه دادن را در خود بازیابی کنید.
3. راهنما به شما در توسعه و پرورش مهارت های رهبری تان کمک می کند. او تلاش می کند تا در رهبران مهارت هایی مثل شنونده خوب بودن، دلسوز بودن و توانایی دریافت و ارائه بازخورد را پرورش دهد. در گزارشی از دانشجویان دانشگاه آریزونا نام برخی از مهم ترین مهارت های نرم که هر رهبری باید بداند آورده شده است. طبق این گزارش این مهارت ها عبارتند از: خودآگاهی، انعطاف پذیری، کار تیمی، همکاری و ارتباط کلامی. میزان توانایی شما در این مهارت ها تاثیر بسیار زیادی در موفقیت شما به عنوان یک رهبر دارد.
4. مشاور در شبکه سازی و یافتن فرصت های جدید به شما کمک می کند. شما به عنوان مراجع قادر هستید با کمک mentor شبکه های ارتباطی خود را گسترش دهید و به سایر افراد در حوزه کاری مشابه دسترسی پیدا کنید. منتور با دارا بودن شبکه های ارتباطی گسترده به راحتی شما را با افراد متخصص مرتبط کرده و کمک می کند تا به راه های جدیدی برای توسعه و پیشرفت کاری خود دست پیدا کنید.
5. مشاوران اعتماد به نفس و توانایی حل مسئله شما را بالا می برند. در کنار توسعه مهارت های رهبری، مشاوره و راهنمایی منتور باعث افزایش اعتماد بنفس شما و به توسعه توانایی حل مسئله شما کمک می کند. تحقیقات نشان داده اند که استفاده از کمک های مشاور نقش مهمی در سلامت روحی و روانی افراد در زندگی شخصی و کاری دارند.

نتیجه گیری

تلاش و تمرکز این مقاله بر معرفی مختصری از حرفه کوچینگ و تفاوت های آن با منتورینگ است. همانطور که تا اینجای مقاله متوجه شده اید coaching انواع متعددی دارد و همین امر باعث می شود شیوه ها و متدها مختلفی برای هر یک از انواع مربی گری به کار گرفته شود. مربیگری با توجه به نیاز مراجعین می تواند برای افراد یا سازمان های مختلف ارائه شود. مطالعه ی کتاب های معرفی شده در این مقاله می تواند دید جامع تری به شما درباره ی مباحث گفته شده بدهد.